Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı (BOİ) Analizi

Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı (BOİ) standart laboratuvar işlemlerinin kullanıldığı ampirik bir deneydir. Biyolojik Oksijen İhtiyacı (BOİ) deneyi; atıksuların içerdiği organik atıkların oksidasyonu için gereken oksijen ihtiyacını belirlemek üzere kullanılır. Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı (BOİ), organik maddenin biyokimyasal oksidasyonu için gereken oksijen miktarını ölçmeye yarar. Buna karbonlu maddelerin oksijen ihtiyacı denir. Aynı zamanda inhibitör ile oksidasyonu engellenmezse azotlu maddelerin oksidasyonu için gerekli oksijeni de ölçmeye yarar. Deney metodunun esası, numunenin ağzı sıkıca kapalı BOİ şişelerine doldurulup, belli koşullarda, belli sürelerde inkübe edilmesi, inkübasyon başlangıcında ve inkübasyondan sonra çözünmüş oksijenin ölçülmesidir. Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı (BOİ) başlangıçtaki ve belli bir bekleme süresi sonundaki numunenin çözünmüş oksijen değerlerinden yararlanarak hesaplanır.

 

Atıksuların çoğunda oksijen gereksinimi fazla olan maddeler bulunabildiğinden, seyreltme suyunda mevcut çözünmüş oksijen yeterli olmayabilir. Bu nedenle numuneyi inkübasyondan önce yeterli seviyede seyreltmek gereklidir. Ayrıca bakteriyel büyüme için gerekli olan azot, fosfor ve iz elementleri gibi maddeleri de seyreltme suyuna katmak suretiyle atıksuda mikroorganizmaların gelişmesi kolaylaştırılır. Numunenin tamamen stabilizasyonu için gereken süre, pratik uygulamalar açısından çok uzundur. Bu nedenle, 5 gün standart inkübasyon süresi kabul edilerek, 5 günde ölçülen BOİ değeri, BOİ₅ olarak tanımlanmıştır.

 

BOİ ölçümlerinde karbonlu madde ve azotlu madde oksijen ihtiyaçlarının bir arada ölçümü genellikle istenmez. Bu nedenle amonyak oksidasyonunu önlemek üzere inhibitör özelliğindeki kimyasal maddeler kullanılır. Bu teknik yardımı ile karbonlu ve azotlu madde ihtiyaçları ayrı olarak ölçülebilir. 5 günlük inkübasyon periyodu sırasında azotlu bileşiklerin oksidasyonunun gerçekleşmesi, bu oksidasyonu yapabilecek mikroorganizmaların suda bulunmasına bağlıdır. Genelde bu organizmalar ham evsel atıksuda, azot formlarını 5 günlük Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı Analizi (BOİ5) sırasında oksitlemeye yetecek yeterli sayıda değildirler. Buna karşılık biyolojik arıtma tesisi çıkış sularında önemli miktarlarda nitrifikasyon yapan organizmalar mevcuttur. Böyle numunelerde azot bileşiklerinin oksidasyonu meydana geleceğinden, biyolojik arıtma çıkış sularının, biyolojik arıtma çıkış suları ile aşılanmış atıksuların ve kirletilmiş suların Biyolojik Oksijen İhtiyacı (BOİ) analizlerinde, nitrifikasyonun inhibitör eklenerek engellenmesi gerekir.

 

Burada sunulan metot, hem seyreltme suyu ile hazırlanan şahit numuneye hem de esas numuneye uygulanır. Seyreltme suyu kontrolü, Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı (BOİ) Analizi için kullanılacak herhangi bir seyreltme suyunun uygunluğunu belirlemek üzere yapılır. Aşılı seyreltme suları, bilinen bir organik madde karışımında oksijen tüketimini ölçmek suretiyle kontrol edilebilir. Seyreltme suyu şahidi, numuneler ile aynı anda analiz edilir. Şahit numunenin analizi, BOİ şişelerinin temizliğinin ve seyreltme suyu kalitesinin kontrolü açısından gereklidir.

 

Bu bölümde sunulan BOİ₅ tayin metodunda, başlangıçtaki çözünmüş oksijen konsantrasyonu, seyreltme yapılır yapılmaz hemen tayin edilir. Burada sadece BOİ₅ tayininin tanıtılmasına rağmen, BOİ tayinlerinin çeşitli tipleri bulunmaktadır. Bunlar daha kısa veya daha uzun inkübasyon sürelerini gerektirebilir. Örneğin BOİ₂₀ (nihai BOİ) toplam organik maddeyi temsil etmek üzere kullanılmaktadır. Respirometrik tekniklerde sürekli olarak oksijen alımı (uptake) ölçümleri yapılarak Biyolojik Oksijen İhtiyacı (BOİ) tayin edilebilir.
 

Numune Alma ve Saklama Tekniği

Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı (BOİ) Analizi için alınan numunelerin toplanması ve analizi sırasında organik maddenin bir kısmı ayrışabilir ve sonuçta düşük Biyolojik Oksijen İhtiyacı (BOİ) değerleri verebilir. BOİ’deki kayıpları minimuma indirmek üzere numunelerin hemen analiz edilmesi veya donma sıcaklığına yakın bir sıcaklıkta soğukta saklanması gerekir. Soğukta saklama esnasında bile bekleme süresini minimumda tutmak gerekir. Analizden önce soğutulmuş numunelerin sıcaklığı 20°C’ye getirilmelidir.

 

Anlık numuneler: Eğer Biyolojik Oksijen İhtiyacı (BOİ) analizi, numuneler alındıktan sonra 2 saat içinde yapılacak ise soğutma gereksizdir. Numuneler alındıktan 2 saat sonra analizler başlamazsa, alındığı andan itibaren +4 °C’nin altındaki sıcaklıklarda saklanmalıdır. Numune alındıktan 6 saat sonra analize başlanmalıdır. Numunenin alındığı yer ile laboratuvar arası mesafe 6 saatten fazla ise, numunenin 4 °C’de veya +4 °C’den düşük sıcaklıklarda muhafaza edilmesi gereklidir. Anlık numuneler toplandıktan sonra 24 saatten fazla süre geçmeden mutlak surette analizlere başlanması gerekmektedir. Denetleme amacı ile numuneler alınmışsa, numuneler toplandıktan sonra 6 saat içinde analiz için laboratuvara gönderilmelidir.

 

Kompozit numuneler: Numuneleri kompozit yapma işlemi sırasında +4 °C’de veya altındaki sıcaklıklarda saklamak gerekir. Kompozit yapma süresi en fazla 24 saat olabilir. Anlık numunelerin saklanmasındaki kriterler, kompozit numunelerin saklanmasında da gereklidir. Kompozit numune almanın tamamlanmasını takiben hemen numunenin bekleme süresi kaydedilerek Biyolojik Oksijen İhtiyacı (BOİ) deneyi yapılır. Sonuçlar belirtilirken bekleme süresi kaydedilir.

 

BOİ Deneyi İçin Araç ve Gereçler

– İnkübasyon şişeleri: 250-300 ml kapasitede, ağzı yuvarlak kapaklı cam şişelerdir. Şişelerin deterjan ile temizlenmesi gerekir. Seyreltme şişelerine inkübasyon sırasında hava girmesini engellemek üzere kapak, suyu taşıracak şekilde kapatılır ve kapağın etrafında bir miktar su kalır (water seal). Kağıt veya plastik kapak veya folye geçirerek şişenin ağzı kapatılır ve inkübasyon yapılır.

 

– Hava inkübatörü veya su banyosu: İnkübasyonda, termostatik kontrollü, 20±1°C’ye ayarlanmış inkübatör kullanılır. Çözünmüş oksijenin fotosentetik olarak oluşumunu engellemek için ışığın girmesi önlenmelidir.

 

BOİ Deneyi İçin Gerekli Reaktifler

– Fosfat tampon çözeltisi: 8.5 g KH₂PO₄, 21.75 g K₂HPO₄, 33.4 g Na₂HPO₄.7H₂O ve 1.7 g NH₄Cl yaklaşık 500 ml destile suda çözülür, 1 litreye seyreltilir. pH’ın 7.2 olması gerekir. Reaktif şişesinde herhangi bir biyolojik büyüme varsa, reaktif atılmalıdır.

– Magnezyum sülfat çözeltisi: 22.5 g MgSO₄.7H₂O destile suda çözülerek 1 litreye seyreltilir.

– Kalsiyum klorür çözeltisi: 27.5 g CaCl₂ destile suda çözülür ve 1 litreye seyreltilir.

– Ferri klorür çözeltisi: 0.25 g FeCl₃.6H₂O destile suda çözülür ve 1 litreye seyreltilir.

– Asit ve alkali çözeltileri, 1 N: Kostik veya asidik atıksu numunelerinin nötralizasyonu için kullanılır.

– Sodyum tiyosülfat çözeltisi, 0.025 N: 1.575 g Na₂S₂O₃, 1000 ml destile suda çözülür. Bu çözelti dayanıklı değildir. Bu nedenle günlük olarak hazırlanmalıdır.

– Nitrifikasyoıı inhibitörü: Reaktif saflığında 2-kloro-6-(triklorometil) piridin.

– Glikoz-glutamik asit çözeltisi: Reaktif saflığında glikoz ve glutamik asit 103 °C’de 1 saat kurutulur. 150 mg glikoz ve 150 mg glutamik asit destile suda çözülüp 1 L’ye tamamlanır. Çözelti kullanımdan hemen önce hazırlanmalıdır.

 

Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı Deneyinin Yapılışı

Seyreltme suyunun hazırlanması: İstenen hacimde numune şişeye konulur ve fosfat tamponu, MgSO₄, CaCl₂, ve FeCl₃ çözeltilerinden birer ml, 1 litre destile suya katılır. Eğer gerekirse seyreltme suyuna aşı ilave edilir. Seyreltme suyu kontrol edildikten sonra saklanır. Böylece seyreltme suyunun kalitesi her zaman aynı tutulmuş olur.

 

Seyreltme suyunun kontrolü: Eğer seyreltme suyu kalitesi bozulmadan saklanmak istenmiyorsa yeterince aşı ilavesi yapılabilir. 5 gün sonra oksijen alımı 0.05 ile 0.1 mg/l arasında olmalıdır. Seyreltme suyu ile tamamen doldurulmuş BOİ şişeleri 20°C’de, 5 gün süre ile saklanır. Başlangıç ve Final çözünmüş oksijen seviyeleri belirlenir. 20°C’de, 5 gün içinde, çözünmüş oksijen kullanımı ölçülür. Bu değer 0.2 mg/l’den, tercihen 0.1 mg/l den fazla olmamalıdır.

 

Eğer oksijen tüketimi 0.2 mg/l’yi aşarsa, kullanılan destile suyun saflığı herhangi bir yolla arttırılmaya çalışılır. Nitrifikasyon inhibisyonu yapılırsa, aşılı seyreltme suyu oksijen tüketim hızı yeterince düşürülünceye kadar 20 °C’de saklanır. Nitrifikasyon inhibisyonu olmaksızın Biyolojik Oksijen İhtiyacı (BOİ) belirlenecek ise, saklama işlemi tavsiye edilmez, çünkü saklama sırasında nitrifikasyon yapan organizmalar gelişebilir. Saklanmış seyreltme suyunun, saklama işleminden sonra yeterli miktarda amonyak kalıp kalmadığını kontrol edilmek üzere analizlenmesi gerekir.

 

Kullanmadan önce seyrelme suyunun sıcaklığı 20°C’ye getirilir. Hava ile havalandırmak suretiyle veya kısmen doldurulmuş şişeyi sallamak suretiyle seyreltme suyu çözünmüş oksijen ile doyurulur. Alternatif olarak, ağzı pamuk tıkaçlarla kapalı olarak, çözünmüş oksijene doyuncaya kadar uzun süre inkübatörde saklanabilir.

 

Glikoz-glutamik asit kontrolü: BOİ deneyi bir bioassaydır ve toksik maddelerden ve kötü aşı maddesi kullanımından etkilenebilir. Destile sular bakırla kirlenmiş olabilir. Bazen de evsel atıksu aktivitesini kaybetmiş olabilir. Bu tip sularla ve aşılarla düşük BOİ sonuçları elde edilir.

 

Periyodik olarak seyrelme suyu kalitesinin, aşı veriminin ve analitik tekniklerin kontrolünün saf organik bileşikleri kullanmak suretiyle yapılması gereklidir. 150 mg/l glikoz ve 150 mg/l glutamik asit karışımı, standart kontrol çözeltisi olarak kullanılır. Glikoz çok yüksek ve değişken oksidasyon hızına sahiptir, ancak glutamik asit ile birlikte kullanıldığında oksidasyon hızı stabilize edilir ve pek çok kentsel atıksu ile elde edilen oksidasyon hızına benzer bir hızla okside olur.

 

Glikoz-glutamik asit karışımının BOİ₅ değeri (20°C’de), standart BOİ tekniği kullanılarak belirlenir. Eğer ölçülen BOİ₅, 200±37 mg/l seviyesinde ise uygundur. Bunun dışındaki neticeler seyrelme suyunda veya aşıda bir problem olduğunu gösterir.

 

Aşılama: Organik maddenin biyolojik olarak oksidasyonu için numuneye mikroorganizma karışımından ilave etmek gereklidir. Evsel atıksular, dezenfekte edilmemiş biyolojik arıtma tesisi çıkış suları, atıksu alıcı ortamı görevi gören yüzeysel sular, yeterli miktarda mikroorganizma içerirler. Buna karşılık bazı endüstri atıksulan, dezenfekte edilmiş atıklar, yüksek sıcaklıklardaki veya ekstrem pH’lardaki atıklar yeterli mikrobiyel nüfusu içermedikleri için, bu tip atıklara dışarıdan mikroorganizma ilavesi gereklidir. En çok tercih edilen aşı, biyolojik arıtma tesisi çıkış sularıdır. Bunun mümkün olmadığı hallerde, 20 °C’de 1 saat çöktürülmüş, ancak 36 saatten fazla bekletilmemiş evsel atıksu aşısı kullanılır.

 

Bazı atıksulardaki organik maddeler, evsel atıksu aşısı ile verilen mikroorganizmalar tarafından normal hızlarda ayrıştırılamadığında, bu tip numunelerin, dezenfekte edilmemiş biyolojik arıtma çıkış sularındaki adapte olmuş mikrobiyal kültür ile aşılanması gerekir. Biyolojik arıtma tesisinin olmadığı durumlarda deşarj noktasının 3-8 km kadar aşağısından nehirden su numunesi alınarak aşı elde edilebilir. Bütün bu aşı imkanlarının olmadığı hallerde, laboratuvarda sürekli olarak havalandırılan ön çökeltimden geçmiş bir evsel atıksu numunesinde adapte olmuş bir mikrobiyal nüfus oluşturup, bunu aşı olarak kullanmak gerekir. Buna her gün belli miktarlarda evsel atıksu beslemesi yapmak gerekir. Başlangıç aşısı olarak, aktif çamur veya toprak süspansiyonu kullanılabilir. Numunelerde bulunan Biyolojik Oksijen İhtiyacı (BOİ) değerleri zamanla artarak kararlı bir değere doğru gidiyorsa, iyi bir adaptasyonun gerçekleştiği anlaşılır. BOİ deneylerinde yeterli miktarda aşı kullanılması gerekir. Aşının azı deneyi yapmak üzere yeterli olmaz. Aşının fazlası ise numunede inkübasyon sırasında çok büyük bir oksijen tüketimine neden olur.

 

Aşının BOİ’si, herhangi bir numunenin BOİ’si gibi belirlenmelidir. Seyreltme suyuna aşının ilavesinden sonra numunenin oksijen tüketimi bulunur. Numunenin çözünmüş oksijen tüketimini bulmak için: toplam oksijen tüketiminden aşılı seyreltme suyunun oksijen tüketimi çıkarılır. Aşılı seyreltme suyunun oksijen tüketimi 0.6-1.0 mg/l arasında olmalıdır.

 

Numune ön arıtımı:

– Kostik alkalinite veya asidite içeren numuneler: Numuneler pH 6.5 ile 7.5’a kadar sülfürik asitle veya sodyum hidroksit çözeltisi ile nötralize edilir. Aşılı seyreltme suyunun pH’ı en düşük seyreltme oranından bile etkilenmemelidir.

 

– Kalıntı klor bileşikleri içeren numuneler: Eğer mümkünse numunelerin klorlama işleminden önce alınması uygundur. Numune daha önceden klorlanmış, ancak ölçülebilir seviyede herhangi bir kalıntı klor içermiyorsa, yine de seyreltme suyuna aşı ilave edilmelidir. Eğer kalıntı klor mevcutsa, klor giderildikten sonra numune aşılanmalıdır. Klorlanmış/kloru giderilmiş numunelerde BOİ deneyi yapılırken bunlara muhakkak surette aşı ilavesi yapılmalıdır. Bazı numuneler, 1-2 saat kadar ışıkta bekletildiğinde klor kaybolacaktır. Bu daha çok numune alma ve numune taşıma sırasında ortaya çıkan bir durumdur. Kısa süre içinde kloru giderilemeyen numunelerde kalıntı kloru gidermek üzere Na₂S₂O₃ çözeltisi ilave edilir. 100 ml – 1000 ml aralığındaki numune miktarları için gerekli Na₂S₂O₃ çözeltisi hacmi deneysel olarak bulunur. Alınan numune hacmine 10 ml (1+1)’lik asetik asit veya (1+50)’lik H₂SO₄, 10 ml potasyum iyodür (KI) çözeltisi (10 g/100 ml) ilavesiyle, 0.025 N Na₂S₂O₃ çözeltisi ile nişasta-iyot nihai noktasına kadar titrasyon yapılır. Böylece nötralize edilmiş numuneye ilave edilecek Na₂S₂O₃, çözeltisi miktarı bulunur. Belirlenen bu miktar, numuneye ilave edilir, karıştırılır ve 10-20 dakika içinde numunedeki kalıntı klor miktarı belirlenir.

 

– Diğer toksik maddeleri içeren numuneler: Bazı endüstriyel atıklar örneğin metal kaplama atıkları toksik metalleri içerirler. Bu tip numuneler, çoğunlukla özel çalışma ve arıtma gerektirirler. Toksik metaller giderildikten sonra numunede BOİ tayini yapılabilir.

 

– Çözünmüş oksijen ile aşırı doygun numuneler: 9 mg/l’den daha fazla çözünmüş oksijen içeren numunelere, soğuk sularda veya fotosentezin olduğu sularda rastlanır. Bu tip numunelerin inkübasyonu sırasında oksijen kaybını engellemek için numunenin çözünmüş oksijeni doygunluk konsantrasyonuna kadar düşürülmelidir. Bu amaçla numune, kısmen dolu olacak şekilde bir kaba alınıp, şiddetli çalkalamak suretiyle veya sıkıştırılmış hava ile havalandırılmak sureti ile 20°C’de doygunluğa kadar çözünmüş oksijeni azaltılır.

 

– Numunenin sıcaklığının ayarlanması: Seyreltme yapmadan önce numuneleri 20±1 °C sıcaklığa getirmek gerekir.

– Nitrifikasyonun inhibisyonu: Eğer nitrifıkasyonun inhibisyonu istenirse, 10 mg 2-kloro-6(trikloro metil) piridin, 1 litre seyreltme suyuna katılmalıdır. Bu ilave, seyreltme suyuna nutrient ve tampon çözeltileri ilave edilirken yapılmalıdır.

 

Seyreltme tekniği: Kalıntı Çözünmüş Oksijen (ÇO) konsantrasyonu numunede en az 1.0 mg/l ve 5 günlük inkübasyon periyodundan sonra çözünmüş oksijen tüketimi en az 2 mg/l olacak şekilde güvenilir sonuçlar verecek seyreltmeler kullanılmalıdır. BOİ analizi, KOİ gibi çok hızlı analizlerle korrele edilerek uygulanabilir. Kirliliği bilinmeyen numuneler için yaklaşık olarak aşağıdaki seyreltmeler kullanılabilir. Kuvvetli endüstriyel atıksular için %0.1-1.0, ham ve çökelmiş atıksular için %1-5, biyolojik olarak arıtılmış çıkış suları için %5-25 ve kirli nehir suları için %25-100 kadardır.

 

Seyreltmeler doğrudan doğruya ölçülü kaplarda veya BOİ şişelerinde yapılabilir. İki yöntemden herhangi biri kullanılarak çözünmüş oksijen tayini ile birlikte seyreltme metodu uygulanabilir. Her bir seyreltme için, hazırlanacak şişe sayısı analizin tekrarlanma sayısına ve kullanılan Çözünmüş Oksijen (ÇO) tayini tekniğine bağlıdır. Balon jojeler veya diğer ölçülü silindirler numunenin seyreltilmesi için kullanıldığında aşı ya seyreltme suyuna ilave edilir veya doğrudan ölçülü silindirin içine katılır ve üzerine seyreltme suyu ilave edilir. Seyreltmeler doğrudan doğruya BOİ şişelerinde yapıldığında, aşı seyreltme suyuna ilave edilir.

 

Seyreltmeler ölçülü silindirlerde yapılacaksa, seyreltme suyunun dikkatli bir şekilde sifonlanarak kaba doldurulması gerekir. Aşı ilavesi 1-2 lt’lik ölçülü silindire yapılmalıdır. Silindir, yarı yarıya dolu olacak şekilde seyreltme suyu ile doldurulur. Gerekli miktarda numune ilave edilir ve üzerine seyreltme suyu ilavesiyle seviyesine kadar doldurulur. Numune kabı bir karıştırıcı çubuğu ile iyice karıştırılır, sifonlamak suretiyle 2 BOİ şişesi bu karışımla doldurulur. Ağzı sıkıca kapatılır ve 20 °C’de 5 gün süre ile inkübe edilir.

 

Doğrudan BOİ şişesine yapılacak seyreltmeler için geniş ağızlı bir volumetrik pipet kullanılır. Her bir BOİ şişesine istenen seyreltmenin gerektirdiği kadar numune katılır, BOİ şişesinin üzeri seyreltme suyu ile tamamlanır. 1:100’den daha büyük seyreltmeler için önceden bir mezürde seyrelme yapılır, final seyreltme ise BOİ şişesinde olur. Her bir seyreltme için 2 BOİ şişesi hazırlanır. Birinci BOİ şişesinde başlangıç çözünmüş oksijen konsantrasyonu belirlenir. Diğer BOİ şişesinin kapağı sıkıca kapatılır ve 5 gün süre ile 20°C’de inkübe edilir.

 

Başlangıç çözünmüş oksijen konsantrasyonunun belirlenmesi: Eğer numunede çözünmüş oksijen ile hızla reaksiyona giren maddeler varsa, BOİ şişesini seyreltme suyuyla doldurur doldurmaz numunenin çözünmüş oksijen konsantrasyonu ölçülür. Seyreltilmiş numunelerde başlangıç çözünmüş oksijen konsantrasyonunu belirlemek üzere membran elektrot metodu veya iyodometrik metodun azotür modifikasyonu uygulanır. Aktif çamur numuneleri için membran elektrodu metodu veya iyodometrik metodun CuSO₄ sülfamik asit modifikasyonu uygulanır.

 

Seyreltme suyu şahidi: Aşılanmamış seyreltme suyunun ve kullanılan BOİ şişesinin kalitesini kontrol için seyreltme suyu şahidi kullanılır. Her numunenin analizi sırasında aşısız seyreltme suyunun da BOİ tayini yapılır. Başlangıç ve nihai çözünmüş oksijen tüketimi tercihen 0.1 mg/l olmalı, 0.2 mg/l’den fazla olmamalıdır.

 

İnkübasyon: İstenen seyreltme oranında hazırlanmış su numunesi, aşı ve seyreltme suyunu içeren numuneler 20±1 °C’de, belli sürelerde inkübe edilir.

 

Son (final) çözünmüş oksijen tayini: 5 günlük inkübasyon periyodu sonunda çeşitli seyreltmelerdeki numune ve şahitlerin son çözünmüş oksijen konsantrasyonları belirlenir.

 

Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı Analizi Sonucu Hesabı

Seyreltme suyu aşısız olduğunda aşağıdaki formül kullanılır:

BOİ, mg/l= (D₁-D_{2) / P}

 

Seyreltme suyu aşılandığında aşağıdaki formül kullanılır:

BOİ, mg/l = (D₁-D₂)-(B₁-B₂) x f / P

 

Burada;

D₁: Seyreltilmiş numunenin hemen hazırlandıktan sonraki çözünmüş oksijen konsantrasyonu, mg/l

D₂: Seyreltilmiş numunenin 5 günlük inkübasyondan sonraki çözünmüş oksijen konsantrasyonu, mg/l,

P: Kullanılan numunenin desimal hacim kesri,

B₁: Aşılı kontrol numunesinin başlangıçtaki çözünmüş oksijen konsantrasyonu, mg/l

B₂: İnkübasyondan sonra, aşılı kontrol numunesinin çözünmüş oksijen konsantrasyonu, mg/l

f: Numunedeki aşının, kontrol numunesindeki aşıya oranıdır.

(f=D₁‘deki aşı yüzdesi / B₁‘deki aşı yüzdesi)

 

Eğer birden fazla numunede kalıntı 1.0 mg/l çözünmüş oksijen seviyesi ve en azından 2.0 mg/l çözünmüş oksijen azalması koşulu sağlanıyorsa, kabul edilebilir sınırlar içerisinde olan sonuçların ortalaması alınır. Bu hesaplamalarda, seyreltme suyu şahidinin oksijen tüketimi için düzeltmeler yapılmaz. Eğer seyreltme suyu yukarıda sözü edilen şahit kriterini sağlıyorsa, bu düzeltme gereksizdir. Eğer seyreltme suyu bu kriterleri sağlamazsa, düzeltme yapılmaz ve elde edilen sonuçların doğruluğu şüphelidir.

 

Doğruluk ve Hassasiyet

1:1 glikoz – glutamik asit karışımı ile 5-340 mg/l toplam konsantrasyon aralığında atıksu ve nehir suları ile yapılan 86 ile 102 arasında laboratuvarı kapsayan laboratuvarlar arası çalışmada BOİ₅ tayinleri gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmalarda regresyon bağıntılarından elde edilen ortalama değer, x ve standart sapma, S aşağıdaki şekilde bulunmuştur;

x= 0.665 (ilave edilen seviye, mg/l) – 0.149
S= 0.120 (ilave edilen seviye, mg/l) + 1.04

300 mg/l’lik karışık standart çözeltinin ortalama BOİ₅ konsantrasyonu 199.4 mg/l, standart sapması ise 37.0 mg/l’dir.