Kullandığımız Kağıdı Tanımak
Kağıt, karton, cam, plastik ve metal gibi değerlendirilebilir atıkların ayrı ayrı toplanarak çeşitli fiziksel ve kimyasal işlemlerle ikincil hammaddeye dönüştürülmesi ve yeniden kullanılacak hale getirilmesine “geri dönüşüm” denmektedir. Doğal kaynakların korunması, enerji tasarrufu sağlanması, atık miktarının azalması için geri dönüşüm büyük önem taşımaktadır.
Kağıdın hammaddesi olan selülozun kaynağı ormanlarımız ve özel yetiştirilen bitki türleridir. Bu nedenle, belki de en önemli atık cinsi kağıt ve kartondur. Kağıt ve karton atıklarının geri dönüşümü ile tekrar kağıt ve karton üretimi yapılır. Özellikle matbaa kağıtları (l., 2. ve 3. hamur kağıtlar, ofset kağıdı, aydınger kağıdı vb.) üretiminde en önemli problem, mürekkebi çıkarmadır. Yaygın şekilde kullanılan gri karton, mürekkep çıkarılmadan üretilmiştir. Kağıt hamurunun ağartılmasın da klor bileşiklerinin kullanılmasıyla ortaya çıkan dioksinler insan ve çevre sağlığı açısından son derece tehlikelidir. Bu nedenle klorla beyazlatılmış kağıt kullanmaktan kaçınılmalıdır. Klor kullanılan ama dioksin miktarı üretim sürecinde azaltılan ECF* (Element halde klor içermeyen) kağıt da ideal çözüm değildir. Dioksin açığa çıkarmamak amacıyla başka ağartma yöntemleriyle üretilen TCF** (Klor içermeyen) veya PCF*** (Dioksin deşarj etmeyen ama bileşimindeki geri dönüştürülmüş malzeme klorla beyazlatılmış olabilen) kağıt kullanımı tercih edilmelidir.
Üretim sırasında ortaya çıkan (kağıt fabrikalarından çıkan kopuk kağıtlar, gazete basan matbaalardan çıkan hatalı gazete baskıları, baskı fazlası gazete kağıtları) veya bu fabrikada fazla miktarda üretilip rafta bekleyen kağıtlar, tüketici tarafından kullanılmadan geri dönüşüm zincirine dahil edilebilir. Oysa tüketilerek geri dönüştürülmüşlerden farklı olarak bu kağıtlar, gelecekte atık madde olmadan birçok farklı kullanım potansiyeline sahiptir. Amaç, mümkün olan en yüksek oranda “tüketim sonrası” geri dönüştürülmüş kağıt ihtiva eden kağıt kullanmaktır. Ancak bu şekilde ağaçları korumaya yardımcı oluruz.
Bu sembol ürünün önceden kullanılmış malzemeden üretildiğini gösterir. Bir açıklama yoksa (örneğin: % 60 tüketim sonrası geri dönüştürülmüş kağıt içerir”), bu sembol ürünün % 100 geri dönüşümlü olduğuna işaret eder.
Ürün veya malzemenin geri dönüşebilir olması ve “geri dönüştürülebilir” ibaresi taşıması, geri dönüştürülmüş olduğunu göstermez. Neredeyse tüm kağıtların geri dönüştürülebilir olması nedeniyle kağıdın “geri dönüştürülebilir” logosu taşıması çok anlamlı değildir. “Geri dönüşüm” sembolünü aramak üreticileri geri dönüşüm döngüsünü tamamlamaya teşvik eder.
FSC (Orman İdare Konseyi) dünyadaki ağaç tüketimini denetleyen uluslararası bir organizasyondur. FSC logosu, üründe, FSC kurallarına göre bağımsız kuruluşlarca sertifikalandırılmış denetim altındaki ormanlardan, çevresel ve sosyal sorumluluk gözetilerek kontrollü olarak kesilen ağaç kullanıldığını gösterir. Ürün kağıt ise, logonun yanında FSC sertifikalı kağıt oranı belirtilmiş olabilir (örneğin: % 30 geri dönüşümlü, % 70 FSC sertifikalı kağıt).
Kullanılmış kağıtların geri dönüştürülmesi ormanların korunmasına katkıda bulunur. Atık kağıdın kullanılmaması halinde, Türkiye’de günde 175 hektar, dünyada ise dakikada 110 bin hektar orman yok olmaktadır.
20 yaşındaki ağaçtan 60 kg. kağıt elde edilirken, 150 kg. atık kağıttan 100-140 kg. mamul kağıt veya karton elde etmek mümkün olmaktadır. 1 ton kullanılmış kağıt çöpe atılmayıp geri kazanıldığı ve kağıt üretiminde tekrar kullanıldığı zaman;
- 17 adet yetişmiş çam ağacının kesilmesi,
- 36 ton sera gazı karbondioksitin atmosfere atılması,
- 4100 kWh elektrik enerjisinin israf edilmesi,
- 267 kg. kirletici gazın atmosfere atılması,
- 1750 litre fuel-oil’in israf edilmesi,
- 3-4 m3 depolama alanın işgal edilmesi,
- 85 m2 ormanlık alanın tahrip edilmesi,
- 38,8 ton suyun israf edilmesi önlenir.
* Elemental Chlorine Free
** Totally Chlorine Free
*** Process Chlorine Free
**** Basılı bir malzemenin FSC logosu taşıyabilmesi için yalnızca FSC sertifikalı bir kağıda basılması yeterli değildir. Ayrıca COC (Koruma ve Gözetim Zinciri) sertifikası olan bir matbaa tarafından basılmalıdır. COC, FSC sertifikalı ürünler için garanti temin eden bir sistemdir. COC, hammaddeden tüketiciye ulaşan son mamule kadar geçen süreçte işleme, mamul haline getirme, nakliye ve dağıtım gibi işlemlerin sorumlu orman politikası kuralları çerçevesinde yürütüldüğünün teminatıdır. Tüketici açısından FSC, ürünün kaynağı hakkında güvence sağlarken, COC da FSC sertifikalı ürünün sertifikasız ürünle karışmadan teslimini teminat altına alır.
