Atık Elektrik ve Elektronik Ekipmanlar

Atık Elektrik ve Elektronik Ekipmanlar (AEEE) çok çeşitlilik içeren bir atık kategorisidir. Atık Elektrik ve Elektronik Ekipmanlar, üretimlerinden ömürlerini tamamladıkları ana kadar çevre üzerinde önemli etki oluştururlar. Atık Elektrik ve Elektronik Ekipmanların içerdiği maddelerin etkileri şunlardır:

 

Kurşun: Toksisitesi çok iyi bilinir. Lehimcilik, CRT ekranlar ve diğer Elektrik ve Elektronik Ekipman­ bi­leşiklerinde kullanılır. Depolama alan­larında sızma potansiyeli vardır. Çok düşük konsantrasyonlarda dahi çocukların beyin gelişimleri üzerinde ciddi etkileri olduğu kanıtlanmıştır.

 

Cıva: Termostatlar, alıcılar, röleler ve düğmelerde (baskılı devre kartları, ölçüm ekipmanları ve deşarj tüpleri), tıbbi ekipmanlarda, veri iletim elemanlarında, telekomünikasyon aletleri ve cep telefonlarında kullanılır. Elementel cıvanın sızması, metalik cıva ve di­metilen cıvanın buharlaşması sorun teşkil eder. İyi yönetilen depolama alanlarında yüksek konsantrasyonda sızıntı olma ihtimali düşüktür fakat cıva doğada kalıcı özellik gösteren bir element olduğundan etkileri uzun dönem sürer.

 

Kadmiyum: Baskılı Devre Kartlarının çip rezistansları, kızılötesi seziciler, yarı iletkenlerin bazı kısımları ve eski tip CRT monitörlerde bulunur. PVC’lerde stabilizatör olarak, nikel-kadmiyum (Ni-Cd) pillerde negatif elektrot malzemesi olarak kullanılır. Doğada kalıcı özellik gösterir. Geri dönüşüm/yeniden işleme işçilerinin sağlığı açısından ciddi bir sorun teşkil etmez.

 

Hekzavalen krom ve baryum bileşikleri: Krom (+6) kişisel bilgisayarların kablo ve dış kaplamalarında ki plastik kısımlarda bulunur. Genel olarak plastik gövdede sertleştirici ve düzenleştirici, pigmentlerde renklendirici olarak kullanılır. Krom (+6), toksisitesi ve sızma potansiyeli nedeni ile önemlidir.

 

Berilyum: Ender olarak tek başına kullanılmakta olup, çoğunlukla bakırlı kombinasyonları vardır. Güçlü yapısı, iletkenliği ve yüksek elastisite özelliği nedeniyle bakırı güçlendirir. Bakır-berilyum kişisel bilgisayarların ana kartlarında kullanılır. Montaj ve de-montaj işlerini yapan çalışanların dışında ciddi çevre etkisi yoktur.

 

PBDE içeren bromlu alevlenme geciktiriciler (BFR’ler): PCB’ler, bağlayıcılar, plastik kaplamalar ve kablolar şeklinde elektronik ürünlerde, ayrıca plastik, beyaz eşya, araba iç yerleşim düzeni, halılar ve halı tabanlıkları, mobilya ve yatakların poliüretan köpüklerinde tutuşmaya karşı korama sağlamak için kullanılır. 2006’da çıkan ROHs yönetmeliğinde BFR’lerin temel grupları olan PBB’ler, Penta-BDE ve Okta-BDE’ler toksisite sebebiyle yasaklanmıştır.

 

PVC: Özellikle klavye, kablo ve bilgisayar muhafazasında yaygın kullanılır. Stabilizatör ve ftalat plastikleştirici olarak kullanımında klor ve ağır metal salınım riski nedeniyle önemlidir. PVC’lerin klor, ağır metal ve ftalat sızma potansiyeli olduğu düşünülmelidir.

 

Fosfor: CRT ekranlarda florasan lambalarda bulunduğu miktarda bulunur. Elektrik ve Elektronik Ekipmanlarda çok az miktarda, çinko içeren CRT’lerde ise daha fazla kullanılır. Arsenik içeren bazı eski monitörler de fosfor içerir. Fosforun yanı sıra çinko, terbiyum ve arsenik, toksisite ve kirlilik riski açısından önemlidir.

 

Bütün çevresel etkilerin tahmin edilmesi zor olsa da, Atık Elektrik ve Elektronik Ekipmanlar içindeki bazı maddeler çok düşük miktarlarda kullanılmasına rağmen çok zehirli olabilmektedir. Güvenli bertarafı sağlayabilmek için, Atık Elektrik ve Elektronik Ekipmanların ayıklanması ve de-montajı, bakır, nikel, kurşun ve civa gibi geri dönüşümü mümkün olmayan metallerin depolanması gerekir. Metaller mümkün mertebe yakılmaz. Depolama yolu ile bertaraf yapılırken Atık Elektrik ve Elektronik Ekipmanlar di­ğer atık türleriyle, özellikle de organik atıklarla karıştırılmaz. Çünkü bu maddeler hareketlilik ve toksisite üzerinde etkili olabilir. Ömrünü tamamlamış Elektrik ve Elektronik Ekipmanlardan ne kadarı geri dönüştürülebilirse, ayırma ile oluşan emisyon miktarı o kadar azalmakta ve doğal kaynaklar korunmuş olmaktadır.