Laboratuvarda Kaza ve Zehirlenmelerde İlk Yardım
Laboratuvar çalışmalarında tehlikelerden uzak kalmak için dikkatli çalışmak gerekir. Kimya laboratuvarlarında sık görülen kazalar ve yangınların başlıca sebebi dikkatsizliktir. Laboratuvar kazalarında dikkat edilecek en önemli nokta gözün korunmasıdır. Bunun için gözlük takılması tavsiye edilir. Gözlerin bir yakıcı madde ile yaralanması halinde hemen bol su ile yıkanır. Göz mutlaka açık tutulmalıdır. Yıkama işlemine 15-20 dakika devam etmelidir. Sert bir cisim göze çarptığı zaman ve içine girdiğinde kanama olsun veya olmasın göz fazla hareket ettirilmemeli, hemen üzerine temiz bir bezle örtülerek doktora başvurulmalıdır.
Laboratuvarda kolay alev alıcı çözücülerle çalışıldığında bek alevi bunlardan uzak tutulmalıdır. Bu tür maddelerin ısıtılması gerektiğinde su banyosu, elektrikli ısıtıcılar kullanılmalı, bunlar buharlaştırılacaksa mutlaka damıtmayla yapılmalıdır. Yangın çıktığı takdirde yapılacak ilk iş mutlaka hava gazını kapatmak yanabilecek diğer bütün maddeleri alevden uzaklaştırmak ve yangın söndürücü tüpü kullanmaktır. Yangını söndürmek için su kullanılmamalı, eğer yangın büyüyor ise üzeri kum veya ıslak kalın bir örtü ile örtülmelidir.
Laboratuvar kazalarından biride patlamalardır; bu reaksiyon hızının fazla olmasından kaynaklanır. Metalik sodyumun suyla reaksiyonu çok ağır kazalara neden olabilir, suyla patlayarak tepkime verir. Bunun için metalik sodyum ile çalışırken mutlaka gözlük kullanılmalıdır.
Asit ve bazlardan ileri gelen laboratuvar kazalarında, elbise üzerine dökülen asit ve bazı uzaklaştırmak için maddenin emildiği yer makasla kesilir. Yaralanan cilt bölgesi bol suyla yıkanır, eğer yanıklar bazlardan ileri geliyorsa %1’lik asetik asit (CH3COOH) çözeltisiyle yıkanmalı asitlerden ileri geliyorsa %1’lik sodyumbikarbonatla (NaHCO3) yıkanmalı, göze alkali hidroksitleri sıçraması durumunda göz kapağı kaldırılacak bol suyla yıkanmalı, gerekirse borik asit banyosu yapılır ve doktora başvurulur.
Alev yanıklarında önce alkolde yıkanır sonra vazelin veya yanık merhemi sürülerek üstü açık bırakılmalıdır. Bromdan ileri gelen yanıklarda deri benzenle iyice yıkanmalı, fosfordan ileri geliyorsa bikarbonat çözeltisi kullanılır ve fosforun oksitlenmesi için yarı açık havada tutulur.
Kesik olma durumunda küçük kesik ise birkaç dakika sıkılarak kanatılır ve kesik için de cam kalmamasına dikkat edilir sonra hidrojen peroksitle (H2O2) yıkanır üzerine sülfo piridin tozu atılır. Derin kesiklerde doktora başvurulmalıdır. İlk yardım olarak kan kaybını önlemek için kesilen yerin üstü iple sıkılır, fakat sıkma beş dakikayı geçmemelidir.
Zehirlenmelerde hasta hemen açık havaya çıkarılmalı istirahat ettirilmelidir. Zehirlenmelerde genel olarak hasta baygın değilse dört-beş bardak sıcak sabunlu ve ılık tuzlu su gibi kusturucular verilerek mide boşaltılır. Zehir biliniyorsa hemen antitodu verilir, bilinmiyorsa iki çay kaşığı aktif kömür, bir çay kaşığı magnezyum oksit (MgO), bir çay kaşığı tannik asit bir bardak suda karıştırılıp içirilir ve mide boşaltılır sonra süt veya çiğ yumurta verilir. Fosfor zehirlenmelerinde süt verilmez. Brom ve klor zehirlenmelerinde biraz kloroform koklatmak yeter fazla miktarlar için oksijen verilir ve dinlenme sağlanır. Siyanür zehirlenmesinde ağızdan alınmışsa %1’lik sodyum tiyosülfat veya sodyum bikarbonatla bazikleştirilmiş %0,025’lik potasyum permanganat (KMnO4) çözeltisi verilir. Diğer zehirlenmelerde (antimon, arsenik, bakır, kurşun, cıva, gümüş, çinko, diğer metaller ve tuzları, iyot, fosfor gibi) %5’lik bakır sülfat (CuSO4) çözeltisi de kusturucu olarak kullanılarak mide temizlenir.
Çok teşekkürler. Bu sitede tam aradığım sorulara cevap buldum gerçekten çok iyi. Elinize ve yüreğinize sağlık, teşekkürler.