Karbondioksit Gazının Atmosfere Salınımının Önlenmesi
İklim değişikliğinde önemli rol oynayan karbondioksitin santral ya da fabrika bacaları gibi kaynaklardan ayrıştırılarak atmosfere salınmasının önlenmesi yönünde çalışmalar tüm dünyada devam ediyor. Bu konuda çalışmalarını sürdüren üç Türk bilim insanı da bir dünya rekoruna imza attı. Güney Kore’deki KAIST Üniversitesi’nde öğretim üyesi olan Yrd. Doç. Dr. Cafer Yavuz ve Yrd. Doç. Dr. Ali Coşkun ve Katar Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Mert Atilhan küresel ısınmaya karşı önlem almayı çok kolaylaştıran önemli buluşlar gerçekleştirdi.
Küresel ısınmanın en önemli aktörü olan karbondioksit gazı en çok kömür, doğal gaz ve petrolle çalışan termik santrallerden yayılıyor. Bu gazın bacadan atmosfere salınmadan önce yakalanması en başarılı çözüm. Ancak eldeki teknoloji çok masraflı olduğu için kurumlar ve devletler böyle bir uygulama yapmıyor. Ayrıca karbondioksit bacalardan karışım olarak çıktığı için ayrıştırılması gerekiyor. İşte üç Türk bilim insanı sadece karbondioksitin yakalanma oranında dünya rekoru kırmakla kalmayıp aynı zamanda karbondioksiti hidrojen gazından ayırmada da dünyadaki en yüksek oranlara ulaşmayı başardı. Son olarak da karbondioksit ve azot gazlarını ayırmada dünya rekoru kırdı. Makaleleri Nature Communication ve Journal of Material Chemistry gibi dergilerde yayımlanan ekibin şimdiki hedefi de ayrıştırmayı başardıkları karbondioksitten faydalı ürünler elde etmek.
Bir termik santralin bacasından çıkan ve sıcaklığı 40-75oC olan gaz karışımında %70-75 oranında azot, %15-16 oranında karbondioksit ve %5-7 oranında su buharı bulunur. Bu karışımdan karbondioksiti ayrıştırırken kullanılan malzemenin karbondioksiti sevmesi, sıcaklığa ve su buharına dayanıklı olması, çabuk geri kazanılması ve ucuz olması gerekir. Türk ekip, ürettikleri malzemelerde bu özellikleri sağlamakla kalmayıp bir yenisini daha eklemişler: Azot gazını sevmemesi. Belirledikleri azo gruplarını içeren kimyasal formülün, azot gazını seçimli olarak reddetmesini sağlamışlar ve ayrıştırma oranını çok yüksek değerlere çekerek dünya rekoru kırmışlar. Geliştirdikleri yöntemin çok yakında endüstride kullanılacağı öngörülüyor.
Geliştirdikleri COP-1 isimli nano büyüklükteki, süngerimsi malzemenin 1 gramında 5,6 gram karbondioksit tutulmasını sağlayarak dünya rekoru kırdı. Ardından geliştirdikleri ve COP-3 adını verdikleri başka bir malzemenin 1 gramına da ikinci en yüksek oranda yani 3,8 gram karbondioksit hapsetmeyi başardılar. Geliştirilen yöntemlerle toplanan karbondioksitin miktarı çok yüksek olacağı için Türk ekip ayrıştırdığı karbondioksiti geri kazanımla faydalı ürünlere çevirmeyi hedefliyor.
