Deniz Kirliliğinin Nedenleri

Denizler, insan faaliyetlerinden kaynaklanan madde veya atıkların dolaylı ve dolaysız yollarla zararlı etkileriyle hızla kirlenen doğal kaynaklardır. Kanalizasyonlar, sanayi atıkları, deniz araçları, atmosferik taşınımlar, asit yağmurları, tarımsal gübreler ve ilaçlar gibi birçok kaynak Deniz Kirliliğinin Nedenleri olarak sayılabilir. Ayrıca deniz kirliliğini, zararlı maddelerin veya atıkların uygun olmayan paketleme ve etiketleme ile taşınması, deniz araçlarının standartlara uygun olmaması, seyir kurallarına göre hareket edilmemesi ve en önemlisi ise; insan hatalarından kaynaklanan kazalar sonucunda atıkların denize dökülmesi ve yayılması etkilemektedir. Deniz taşımacılığından kaynaklı deniz kirliliği iki ana başlık altında toplanır:

a. Boşaltımdan Kaynaklanan Deniz Kirliliği (Kanalizasyon, Yağlı Atık, Çöp, Emisyon, Zehirli Atık, Mikroorganizmalar, Anti-foulling Boyalar)
b. Kazalardan Kaynaklanan Deniz Kirliliği (Son yıllarda yaşanan önemli deniz kazaları tabloda verilmiştir.)

Yıl	Kaza	Yayılan Petrol (ton)
1967	Torrey Canyon	121 000
1978	Amoco Cadiz	227 000
1979	Independenta	96 400
1982	Unirea	66 400
1994	Nassia	13 000
1999	Volganeft	1 500
1999	Erika	20 000
2002	Prestige	77 000
2010	Orçun C	125 000
2016	M/V Lady Tuna	200

Türkiye denizlerinde özellikle Marmara Denizi, İstanbul ve Çanakkale Boğazı ile İzmir, İskenderun, Samsun ve Trabzon gibi yoğun deniz trafiğinin yaşandığı kıyı-liman kentleri, petrol atıkları ve diğer atıklar tarafından yüksek oranda deniz kirliliği ile karşı karşıyadır. Deniz trafiğinden kaynaklanan kirlenmenin etkisi, diğer kirlilik parametreleri ile kıyaslandığında % 11 gibi düşük bir oranda görünse de, deşarjlardan kaynaklanan kirlilikle birleştiğinde % 21 gibi önemli bir yüzdeyi oluşturmaktadır.

Yüzyıllardır insanlara hayat kaynağı olan denizler, son yıllarda atık bertaraf alanı olarak kullanılmaktadır. Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) verilerine göre dünya denizlerine giren atıklar; doğal kaynaklardan % 8, açık deniz üretiminden % 1, deniz taşımacılığı kaynaklı % 11, atmosfer kaynaklı % 30, taşkın ve kara kökenli deşarjlar % 40, kanunsuz boşaltma (gemilerden ve uçaklardan, karada ve denizde üretilen atıklar) % 10 oranlarında olduğu görülmektedir.

Türkiye’de deniz taşımacılığı yönünden, atık girdi kapsamında Türk Boğazları için her yıl 47 000 gemi geçişi olmakta, gemilerin tehlikeli yük oranı ise % 17 olarak bildirilmektedir. Bu gemiler 140 milyon ton petrol ve ürünü taşımaktadır.

Türkiye’de, sahillerimizin plansız bir biçimde kullanılarak denizlerimizin sıvı ve katı atıklarla kirletilmesi, bu denizlerin kıyılarında yaşayan milyonlarca insan sağlığını tehlikeye atmakta, denizden azami yararlanma imkanlarını azaltmaktadır. Ayrıca, denizlerimizin giderek kirlenmesi, uluslararası arenada Türk denizciliğinin konumunu, Türkiye’de denizcilikten sorumlu kurum ve yetkilileri, geçimini denizlerden sağlayan binlerce kişiyi, deniz turizmini, balıkçılığı ve denizlerimizdeki milyonlarca canlı türünü olumsuz yönde etkilemektedir.

Kaynaklar:
– 21. Yüzyıla girerken denizciliğimiz – Denizcilik Müstesarlığı (1997)
– Regulations for the prevention of pollution by garbage from ships – World Maritime University (2006)