Biyoremidasyon

Biyoremidasyon, “biyolojik iyileştirme, onarma” anlamında hayatın birçok alanında kullanılsa da, teknik terim olarak, “çevre için problem teşkil eden kirliliğin veya organik bir yükün biyolojik olarak, canlılar vasıtası ile giderimi” demektir. ‘Biyolojik giderim‘ de denebilir.

 

Biyoremidasyon, doğada var olan bir süreci taklit eder. Ölen canlılar üzerinde çalışan toprak bakterileri bütün organik kirliliği bileşenlerine ayırarak kaldırır. Bileşenlerine indirgenen canlıların yapı taşlarını kullanacak yaşayan canlılar da piramidin diğer parçalarıdır.

 

Biyoremidasyon, doğanın uzun zamanda temizleyeceği sanayi kirliliğini, doğal süreçleri hızlandırarak kısa sürede temizlemek ve böylece, kirlenme hızına bir nebze olsun yetişmektir. Bu teknikte canlıların hızlı bir şeklide kirliliği ortadan kaldırması sağlanır. Ya biyolojik onarım yapılacak bölgede onarımı sağlayan canlıları arttırmak için girişim yapılır ya da laboratuvarda yetiştirilmiş canlılar kirlilik yükü olan alana aşılanarak orada üremeleri temin edilir.

 

Biyoremidasyon canlıları, bakteriler ve fungus türleridir. Biyoteknolojik yöntemlerle bu canlılardan uygun olanlar seçilerek yeterli miktarda üretilmektedir. Atık yükünün cinsi ve miktarına uygun canlılar seçilir. Patojen olmayan, insan ve hayvan sağlığını tehlikeye atmayacak türlerin seçimi oldukça önemlidir. Aksi takdirde bir taraftan iyileşme sağlarken diğer taraftan yaygın bir enfeksiyona sebep olmak muhtemeldir.

 

Biyoremidasyonun Kullanım Alanları

 

Biyoremidasyonun farklı kullanım alanları vardır. Biyolojik arıtma sistemleri, aşılanan uygun bir bakteri suşunun organik atıkları sudan gidermesi ile çalışır. Suyu doğru miktarda havalandırma, yani suya oksijen verme önemlidir. Böyle bir arıtma tesisinde ev ve sanayi atığından bahçe sulanacak kalitede su almak mümkündür.

 

Faydalı bakteri suşları, atık terfi istasyonları ve fosseptik kanallarından gelen kokuları ortadan kaldırarak temiz bir şehir, yaşanabilir mekanlar sağlar. Günümüzde geri dönüşüme ve çevreye değer veren pek çok kuruluş gibi belediyeler de bu uygulamayı yapmaktadır.

 

Bu canlılar ev lavabo ve yer giderle­rinden gelen koku problemini çözmede rahatlıkla kullanılabilmektedir. Gidere yaklaşık 50 cc ürün döküp bakterinin orada yerleşmesi sağlanarak, koku giderimi sağlanır. Böylece istenmeyen bakterilerin üremesi engellediğinden koku kesilir.

 

Hayvan yetiştirme alanları, kurban satış merkezleri, tavuk çiftlikleri, balık çiftlikleri gibi koku problemi olan yerlerde ağır kokuları yok eden farklı bakteri kültürleri uygulanmaktadır. Özellikle çiftlik hayvanlarının ciğerlerinin amonyak kokusu ile yanması önlenmekte, bu da verime olumlu katkı sağlamaktadır.

 

Özellikle küçük bahçe kompostları yaparken koku problem olmaktadır. Biyoremidasyon ile kokusuz ve hızlı kompost yapmak mümkündür. Hayvan atıkları, gübreye dönüşmesi için yığınlar halinde bekletilirken, kompost aktivatör bakterilerin hızlı biyoremidasyon sağlaması ile koku problemi önlenmekte, atıklar birkaç ay sonra kullanılabilmektedir.

 

Biyolojik arıtma tesislerinde koku problemini ortadan kaldırmak da yine faydalı bakteriler ile mümkündür. Amonyak gibi merkaptan gazları üreten bakteriler arıtma tesisini istila etmiş ve performansı uygun olmayan bir biyoremidasyon yapmaya çalışıyor olabilir. Faydalı bakterilerin sisteme aşılan­ması, istenmeyen, belki de patojen olan bakterileri sistemden bertaraf edecektir.

 

Tatlı su yataklarının atık yükü sebebiyle kötü kokan havzalarında kaybedilmiş olan biyoremidasyon, canlı­ların suya aşılanması ve yaşamalarının sağlanması ile gerçekleşir. Gelen atığın kaynağından kesilmesi işi hızlandırır.

 

Özellikle yağ tutucuları kullanan işletmeler manuel temizlik zorluklarını bilirler. Yağ tutucularda artık organik yağlara afinitesi olan ve yağın biyolojik giderimini (biyodegradasyon) sağlayabilen bakteriler kullanılmaktadır. Arıtma tesislerini çıkmaza sokan atık yağların giderimi için bakteri suşlarıyla biyoremidasyon hızlı ve kolay bir çözümdür. Hoteller, yemek fabrikaları, ticari mutfaklar yağın biyodegradasyonu için bakteri kültürleri kullanmaktadır.

 

Atıklar biyoremide olmaya başladıktan sonra gözle görülen iyileşmeler bazen yılları alıyor. Yıllarca kirletilmiş bir alan ancak yıllar içinde temizleniyor.

 

Uygun bakteri kültürlerinin birlikte çalışması ile oksijensiz bir ortamda organik atıkların biyoremidasyonundan faydalı ürünler elde edilmektedir. Bu ürünlerden biri metan gazı yani enerjidir. Atıkların biyoremidasyonunun sağlanıp kalanların gübre olarak kullanılması (anaerobik arıtma sistemi) bir avantajdır. Bu uygulama evlerde ener­ji elde edilmesi için önerilse de, işletilmesi bilgi ve tecrübe gerektirmektedir.

 

Toprak Biyoremidasyonu

Toprak biyoremidasyonu petrolün kirlettiği tarım arazilerini geri kazanmak, ekilir, dikilir yerler haline getirmek ihtiyacından doğdu. Kirlenen alanlar kendi haline bırakılsa ancak 90 yılda kendini temizlemekteydi. Bu süreyi hızlandırmak ve petrol kirliliğinin dağılmasını engellemek için o bölge toprakları yakma ünitelerine gönderilip yerine toprak replasmanı yapılırdı. Biyoremidasyon yöntemiyle petrolü 4 ay gibi bir sürede yerinde bertaraf etmek mümkün oldu.

 

Biyoremidasyon ülkemizde Türk Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) tarafından başarıyla uygulanmaktadır. Yukarıda, Türkiye’de yapılan bir “yerinde bertaraf” ya da “toprak biyoremi­dasyonu” işleminin safhaları görülmektedir.